Informatievoorziening Langdurige Zorgvragers onvoldoende

De informatievoorziening aan mensen die een zorgaanvraag willen doen op basis van de Wet langdurige zorg is ontoereikend. Een op de vijf aanvragers vindt de informatie moeilijk te vinden, onduidelijk of onvolledig. Dat blijkt uit onderzoek van BMC in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Het ministerie van VWS heeft het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) gevraagd om de hervorming van de langdurige zorg te evalueren. BMC nam enquêtes af onder aanvragers van zorg, medewerkers van het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) en de zorgkantoren.

Lastig te vinden

Aanvragers blijken vooral duidelijke informatie te missen over de criteria om in aanmerking te komen voor de Wlz, de hoogte van de eigen bijdrage en over de wijze waarop de zorg aangevraagd moet worden. 

De medewerkers van het CIZ, de zorgkantoren en de zorgaanbieders bevestigen dit beeld. Met name medewerkers van het CIZ en de zorgaanbieders merken op dat de toegang tot zorg complex is voor aanvragers. In de praktijk merken zij dat aanvragers de verschillende loketten lastig vinden en niet goed weten waar zij voor welke zorgvragen terechtkunnen.

In de Wlz is 'onafhankelijke cliëntondersteuning' opgenomen om zorgvragers te helpen bij het vinden en organiseren van passende zorg. De zorgkantoren dienen de inzet van deze functie te faciliteren. De aanvragers in dit onderzoek blijken nauwelijks op de hoogte zijn van de mogelijkheden tot onafhankelijke cliëntondersteuning.

Persoonlijk contact

Het contact met het CIZ en de procesgang ervaren aanvragers overwegend positief. Het CIZ heeft bij de invoering van de Wlz ook als opdracht gekregen bij alle eerste aanvragen persoonlijk contact met de cliënt te hebben. Het CIZ geeft in dit onderzoek aan met 96,9 procent van alle eerste aanvragers persoonlijk contact te hebben gehad, veelal in de vorm van een huisbezoek of een spreekuurcontact.

Over het gesprek met CIZ-medewerkers is ongeveer twee derde van de aanvragers die aan het onderzoek hebben deelgenomen (heel) tevreden. Iets minder tevreden zijn zij over de informatie die het CIZ verstrekt over de afhandeling van de aanvraag en de mate waarin CIZ-medewerkers meedenken met wat zij aan zorg nodig hebben.

Ook is de meerderheid van de aan het onderzoek deelnemende aanvragers overwegend positief over het aanvraagproces bij het CIZ: zij vinden het aanvraagproces klantgericht, zorgvuldig, snel en duidelijk. Tegelijkertijd vond ruim een derde van de respondenten het aanvragen van Wlz-zorg nog (heel) moeilijk.

Houvast

Volgens de CIZ-medewerkers in het onderzoek verloopt de indicatiestelling over het algemeen goed. Ook vinden zij dat de beleidsregels over het algemeen voldoende houvast bieden om een indicatie te stellen.

Wel merken medewerkers van het CIZ op dat het indiceren van een aantal groepen zorgvragers moeilijk is, als gevolg van een onduidelijke afbakening tussen wetgeving. Het gaat bijvoorbeeld om kwetsbare ouderen, die wel lichamelijke beperkingen en ouderdomsklachten hebben, maar die cognitief geen beperkingen hebben. Onder de beleidsregels krijgen zij geen toegang tot de Wlz.

Ook als het gaat om kinderen, jongeren en jongvolwassenen vinden CIZ-medewerkers het lastig om vast te stellen in hoeverre de aanvrager blijvend behoefte heeft aan 24 uur zorg in de nabijheid of permanent toezicht. Bij cliënten met een combinatie van verstandelijke beperking en psychiatrische aandoening moeten CIZ-medewerkers extra opletten. Als de verstandelijke beperking niet kan worden vastgesteld, dan kan toegang tot de Wlz niet bepaald worden.

Complexiteit

De medewerkers van het CIZ en de medewerkers van de zorgkantoren in het onderzoek zijn gevraagd naar eventuele veranderingen in hun werk ten opzichte van de AWBZ.  Meer dan de helft van de CIZ-medewerkers (60 procent) die ook voor 2015 de indicatiestellingen verrichtte, vindt dat de complexiteit van de aanvragen is toegenomen.

Een zelfde beeld is te zien bij de zorgtoewijzing. Van de respondenten van de zorgkantoren vindt de meerderheid (63 procent) dat de complexiteit van het zorgtoewijzingsproces is toegenomen sinds de komst van de Wlz.

Maatwerk en mantelzorg

Minder dan de helft van de respondenten van zorgkantoren (46 procent) vindt dat de mogelijkheden om maatwerk te leveren zijn toegenomen. Ruim een kwart vindt dat deze zijn afgenomen.

De druk op mantelzorgers is ook toegenomen, stelt 44 procent van de respondenten van het CIZ en 71 procent van de respondenten van de zorgkantoren zijn van mening dat de druk op mantelzorgers van zorgvragers die Wlz-zorg nodig hebben, is toegenomen sinds de komst van de Wlz.